Hội chứng tự kỷ (Autism) là gì? Nguyên nhân và dấu hiệu bệnh
Đăng ngày: 28 Nov, 2020
Hội chứng tự kỷ (Autism) là một rối loạn phát triển thần kinh, ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, tương tác xã hội và hành vi của trẻ. Đây là một trong những rối loạn phổ tự kỷ (Autism Spectrum Disorder – ASD) thường gặp, với tỷ lệ trẻ mắc ngày càng tăng. Theo ước tính từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), cứ 36 trẻ thì có 1 trẻ được xác định mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ, trong đó bé trai có nguy cơ cao gấp 4 lần bé gái. Nhận biết sớm hội chứng tự kỷ giúp can thiệp kịp thời, hỗ trợ trẻ phát triển tốt nhất.
Hội chứng tự kỷ là gì?
Hội chứng tự kỷ là tình trạng phát triển não bộ bất thường, ảnh hưởng đến cách trẻ nhận thức, học hỏi và tương tác với người khác. Trẻ mắc hội chứng này thường gặp khó khăn trong giao tiếp xã hội, biểu hiện hành vi lặp đi lặp lại và có sở thích hoặc thói quen hạn chế. Thuật ngữ “tự kỷ” phản ánh đặc điểm “khép mình vào thế giới riêng”, giảm tiếp xúc với môi trường xung quanh và khó tham gia vào các hoạt động xã hội thông thường.
Các triệu chứng tự kỷ thường xuất hiện từ thời thơ ấu, một số trẻ biểu hiện rõ trong năm đầu đời, trong khi một số khác phát triển bình thường một thời gian rồi dần xuất hiện các hành vi bất thường từ 18–24 tháng tuổi. Mặc dù hiện nay chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn, nhưng phát hiện sớm và can thiệp chuyên sâu có thể giúp trẻ cải thiện kỹ năng, hòa nhập với môi trường học tập và xã hội.
Nguyên nhân hội chứng tự kỷ
Hội chứng tự kỷ chưa có nguyên nhân cụ thể, nhưng nhiều nghiên cứu cho thấy sự kết hợp giữa yếu tố di truyền và môi trường đóng vai trò quan trọng. Một số yếu tố rủi ro đã được xác định:
Yếu tố di truyền: Một số trẻ mắc hội chứng tự kỷ do rối loạn di truyền, ví dụ như hội chứng Rett, hội chứng X dễ gãy hoặc các đột biến gen làm tăng nguy cơ mắc ASD.
Anh chị em mắc tự kỷ: Trẻ có anh chị em mắc tự kỷ có khả năng cao hơn mắc hội chứng này. Cha mẹ hoặc người thân cũng có thể biểu hiện những khó khăn nhỏ trong giao tiếp hoặc hành vi.
Tuổi của cha mẹ: Trẻ sinh ra từ cha mẹ lớn tuổi có nguy cơ cao hơn, mặc dù cần thêm nghiên cứu để khẳng định cơ chế.
Biến chứng khi mang thai: Một số loại thuốc, như axit valproic hay thalidomide, khi sử dụng trong thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ trẻ mắc hội chứng tự kỷ.
Sinh non, thiếu tháng: Trẻ sinh trước 26 tuần tuổi có nguy cơ cao hơn so với trẻ đủ tháng.
Giới tính: Bé trai có nguy cơ mắc cao gấp 4 lần bé gái.
Dấu hiệu nhận biết hội chứng tự kỷ
Các dấu hiệu hội chứng tự kỷ xuất hiện khác nhau ở mỗi trẻ, nhưng thường tập trung vào hai nhóm chính:
1. Giao tiếp và tương tác xã hội
Không phản ứng khi được gọi tên hoặc thờ ơ với sự quan tâm của người khác.
Giao tiếp bằng mắt kém, thiếu biểu cảm trên khuôn mặt.
Chậm hoặc không nói, mất khả năng sử dụng từ ngữ đã học.
Khó bắt đầu hoặc duy trì cuộc trò chuyện, đôi khi chỉ giao tiếp để đạt yêu cầu.
Sử dụng giọng điệu hoặc nhịp điệu lạ, lặp lại từ ngữ nhưng không hiểu ý nghĩa.
Khó hiểu chỉ dẫn hoặc câu hỏi đơn giản.
Không nhận biết hoặc thể hiện cảm xúc, tương tác xã hội thụ động, hung hăng hoặc gây rối.
Gặp khó khăn trong việc nhận biết tín hiệu phi ngôn ngữ như nét mặt, cử chỉ hoặc giọng điệu của người khác.
2. Hành vi và sở thích hạn chế
Thực hiện các hành vi lặp đi lặp lại như lắc lư, xoay tròn, vỗ tay.
Hành vi có thể gây hại cho bản thân, ví dụ cắn hoặc đập đầu.
Khó chịu hoặc phản ứng mạnh khi môi trường thay đổi.
Phối hợp vận động kém hoặc cử động kỳ lạ, ngôn ngữ cơ thể cứng nhắc.
Mê hoặc với chi tiết của đồ vật mà không hiểu mục đích tổng thể.
Nhạy cảm bất thường với âm thanh, ánh sáng, nhưng có thể thờ ơ với cơn đau hoặc nhiệt độ.
Không tham gia trò chơi bắt chước hoặc giả vờ, tập trung vào một vật thể hay hoạt động với cường độ bất thường.
Sở thích ăn uống kén chọn, chỉ ăn một số loại thực phẩm.
Trẻ ít biểu hiện nghiêm trọng có thể sống gần như bình thường, nhưng vẫn gặp khó khăn về ngôn ngữ, giao tiếp xã hội và đôi khi có vấn đề hành vi khi lớn lên.
Kết luận
Hội chứng tự kỷ là một rối loạn phát triển phức tạp, ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, tương tác xã hội và hành vi của trẻ. Nhận biết sớm dấu hiệu, hiểu nguyên nhân và các yếu tố rủi ro sẽ giúp phụ huynh và chuyên gia can thiệp kịp thời. Dù chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn, nhưng thông qua giáo dục, trị liệu và hỗ trợ phù hợp, trẻ mắc hội chứng tự kỷ vẫn có thể phát triển kỹ năng, hòa nhập xã hội và có chất lượng cuộc sống tốt. Việc quan tâm, kiên nhẫn và đồng hành cùng trẻ từ sớm chính là chìa khóa để giúp trẻ tự tin khám phá và hòa nhập với thế giới xung quanh.
Bình luận (0)
Gửi bình luận